Στη νότια Ισπανία, η παραγωγή ελαιολάδου αποτελεί όχι μόνο βασικό στοιχείο της διατροφής αλλά και πηγή υπερηφάνειας για τους κατοίκους. Η χώρα παράγει σχεδόν το 50% του παγκόσμιου ελαιολάδου, με την επαρχία Jaén να διαθέτει περίπου 66 εκατομμύρια ελαιόδεντρα. Ωστόσο, οι ακραίες καιρικές συνθήκες και η κλιματική αλλαγή έχουν προκαλέσει σοβαρές διακυμάνσεις στην παραγωγή, όπως συνέβη την περίοδο 2022/23, όταν η ξηρασία οδήγησε σε κατακόρυφη μείωση της σοδειάς, εκτοξεύοντας τις τιμές στα ύψη.
Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη αρχίσει να αφήνει έντονο το αποτύπωμά της στην περιοχή. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες, η ξηρασία και η εδαφική διάβρωση απειλούν όχι μόνο την αγροτική παραγωγή, αλλά και τη συνοχή των τοπικών κοινοτήτων. Τα φαινόμενα ερημοποίησης επηρεάζουν το 74% της ισπανικής γης, ενώ πολλές αγροτικές περιοχές βλέπουν τους κατοίκους τους να τις εγκαταλείπουν λόγω της έλλειψης ευκαιριών.
Μπροστά σε αυτές τις προκλήσεις, κάποιοι αγρότες επιλέγουν έναν διαφορετικό δρόμο. Ο Andrés Pío Vallés Opere, ιδιοκτήτης ελαιοπαραγωγικής επιχείρησης, εφαρμόζει την αναγεννητική γεωργία, μια μέθοδο που στοχεύει στη διατήρηση και αποκατάσταση του εδάφους. Αντί για εντατική καλλιέργεια, χρησιμοποιεί πρακτικές όπως η μη κατεργασία του εδάφους, η αποφυγή χημικών λιπασμάτων και η επιστροφή οργανικής ύλης στη γη. Για τον ίδιο, αυτή η προσέγγιση δεν είναι μόνο περιβαλλοντικά ωφέλιμη, αλλά συμβάλλει και στην ενίσχυση της τοπικής οικονομίας, διασφαλίζοντας σταθερές θέσεις εργασίας για την κοινότητα.
Η ανάγκη για αλλαγή δεν σταματά σε ατομικές πρωτοβουλίες. Οργανώσεις όπως η HABITAT και η Almendrehesa προωθούν την οικολογική καλλιέργεια ελιάς και αμυγδάλων, ενώ η ένωση AlVelAl εργάζεται για την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων της περιοχής μέσα από ένα φιλόδοξο 20ετές σχέδιο. Ωστόσο, το μέλλον των αγροτικών κοινοτήτων παραμένει αβέβαιο. Ο Miguel Gómez Romero, αγρότης 70 ετών, εκφράζει την απογοήτευσή του για την έλλειψη νεότερων καλλιεργητών. “Είμαι ο νεότερος αγρότης εδώ” δηλώνει χαρακτηριστικά, αποτυπώνοντας τη δύσκολη πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν πολλές αγροτικές περιοχές της Μεσογείου.
Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα GOV4ALL επιχειρεί να προωθήσει βιώσιμες γεωργικές πρακτικές, δημιουργώντας ένα κέντρο γνώσης στην περιοχή, γνωστό ως “μουσείο εδάφους”. Στόχος του είναι να εκπαιδεύσει τους αγρότες και να ενισχύσει την καινοτομία στη γεωργία, εξασφαλίζοντας μια πιο βιώσιμη διαχείριση της γης.
Η αναγεννητική γεωργία δεν είναι μόνο μια λύση απέναντι στην περιβαλλοντική κρίση αλλά και ένας τρόπος να διατηρηθούν ζωντανές οι αγροτικές κοινότητες. Μέσα από συλλογικές πρωτοβουλίες και μια νέα αντίληψη για την καλλιέργεια της γης, η περιοχή Altiplano Estepario προσπαθεί να χτίσει ένα πιο ανθεκτικό και βιώσιμο μέλλον, στέλνοντας ένα ελπιδοφόρο μήνυμα για την ευρύτερη Μεσόγειο.
Το κείμενο αυτό βασίστηκε στο άρθρο του Jake Threadgould το οποίο δημοσιεύτηκε στο Portal Regeneration International και μπορείτε να το διαβάσετε εδώ The Social Tree – Regeneration International
