Σε μια ιστορική εξέλιξη για τη διεθνή ναυτιλία, οι χώρες-μέλη του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO – https://www.imo.org/) κατέληξαν σε συμφωνία για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τον ναυτιλιακό τομέα. Η συμφωνία αυτή, που επετεύχθη μετά από χρόνια εντατικών διαπραγματεύσεων, θέτει υποχρεωτικά πρότυπα καυσίμων και εισάγει έναν μηχανισμό τιμολόγησης του άνθρακα σε ολόκληρη τη βιομηχανία.
Η συμφωνία στοχεύει σε μηδενικές εκπομπές από τον ναυτιλιακό τομέα έως το 2050 και θα τεθεί σε ισχύ το 2027, αφού υιοθετηθεί επίσημα τον Οκτώβριο. Αφορά κυρίως τα μεγάλα πλοία άνω των 5.000 κόρων ολικής χωρητικότητας, τα οποία ευθύνονται για το 85% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από τη ναυτιλία.
Ο Μηχανισμός Τιμολόγησης Εκπομπών και οι Μονάδες Αντιστάθμισης
Ένα από τα πιο φιλόδοξα και σημαντικά σημεία της συμφωνίας είναι η πρόβλεψη για ένα παγκόσμιο σύστημα ανταμοιβής και ποινής, μέσω του οποίου:
- Τα πλοία που υπερβαίνουν τα επιτρεπτά όρια εκπομπών CO₂ θα υποχρεούνται να αγοράζουν μονάδες αντιστάθμισης άνθρακα.
- Τα πλοία που λειτουργούν με μηδενικές ή σχεδόν μηδενικές εκπομπές θα επιβραβεύονται, πιθανώς μέσω πιστώσεων, φορολογικών απαλλαγών ή και άμεσης οικονομικής ενίσχυσης.
Πώς λειτουργεί σήμερα η αντιστάθμιση εκπομπών;
Η αντιστάθμιση εκπομπών εφαρμόζεται ήδη ευρέως σε άλλους τομείς, όπως οι αερομεταφορές και η βιομηχανία. Συνήθως περιλαμβάνει την επένδυση σε πιστοποιημένα έργα μείωσης εκπομπών, όπως:
- Αναδασώσεις ή προστασία δασικών οικοσυστημάτων.
- Έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (π.χ. ηλιακά πάρκα, ανεμογεννήτριες).
- Αναβάθμιση ενεργειακής απόδοσης σε αναπτυσσόμενες χώρες.
- Βιοκλιματικά έργα αγροδασοπονίας ή κομποστοποίησης με σκοπό τη δέσμευση άνθρακα στο έδαφος.
Ο κάθε τόνος CO₂ που εκλύεται αντισταθμίζεται μέσω της αγοράς πιστοποιητικών από τέτοια έργα, τα οποία συνήθως ελέγχονται από ανεξάρτητους οργανισμούς (π.χ. Gold Standard, Verra).
Πώς γίνεται η επιβράβευση των πράσινων πλοίων;
Αν και το πλαίσιο της IMO βρίσκεται ακόμα υπό διαμόρφωση, ήδη σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο υπάρχουν μέτρα που θα μπορούσαν να επεκταθούν:
- Προτεραιότητα ελλιμενισμού και μειωμένα λιμενικά τέλη για “πράσινα πλοία” (π.χ. πλοία LNG ή ηλεκτρικά).
- Φοροαπαλλαγές για εταιρείες που επενδύουν σε καθαρές τεχνολογίες πρόωσης.
- Πιστωτικό σύστημα εκπομπών τύπου ETS (Emissions Trading System), όπου πλοία που ρυπαίνουν λιγότερο μπορούν να “πουλούν” το πλεόνασμα εκπομπών σε άλλους.
Τι προτείνουμε ως The Green Swans:
Στο πνεύμα της αναγεννητικής και κυκλικής προσέγγισης που προωθούμε:
- Διαφανές ψηφιακό σύστημα παρακολούθησης εκπομπών σε πραγματικό χρόνο, ώστε να αποφεύγεται η “πράσινη παραπλάνηση” (greenwashing).
- Σύνδεση των μονάδων αντιστάθμισης με πραγματικά, τοπικά έργα αναγέννησης, όπως παράκτια δάση, θαλάσσια λιβάδια και αγροδασικά έργα κοντά σε λιμάνια.
- Εκπαιδευτικά κίνητρα για τις ναυτιλιακές εταιρείες ώστε να αναπτύξουν εσωτερικά βιώσιμες στρατηγικές και πολιτικές ESG (Environmental, Social, Governance).
- Δημιουργία ενός διεθνούς πράσινου ταμείου (Green Maritime Fund), που να χρηματοδοτεί καινοτομία στη ναυτιλία με έσοδα από το carbon pricing.
Η συμφωνία της IMO δεν είναι απλώς ένα νομικό έγγραφο — είναι μια πρόσκληση για ριζική αναμόρφωση του τρόπου με τον οποίο ο παγκόσμιος στόλος αλληλεπιδρά με τον πλανήτη μας. Στον πυρήνα της πράσινης μετάβασης βρίσκεται η συνεργασία, η καινοτομία και η ευθύνη.
Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επισκεφθείτε το πλήρες άρθρο στον ισότοπο του ΟΗΕ εδώ
